Επειδή το μόνο που μπορούμε να συμπεράνουμε από τις αποτυχίες μας είναι ότι δεν έχουμε επιτύχει (ακόμη). Από την Λουκία Λυκίδη.
Πέρασα τα τελευταία 5 χρόνια της ζωής μου με το στίγμα της αποτυχίας. Η δουλειά στην οποία θεωρούσα τον εαυτό μου επιτυχημένο κατέρρευσε μαζί με τις δουλειές εκατοντάδων άλλων εργαζομένων αφήνοντάς με με ένα κενό και ένα πένθος. Πενθούσα τον άνθρωπο που ξύπναγε κάθε πρωί και προσπαθούσε να φέρει εις πέρας με επιτυχία μια δουλειά την οποία θεωρούσε σημαντική. Το τηλέφωνο σταμάτησε να χτυπά, οι πρώην συνάδελφοι ακολούθησαν το δρόμο τους με λιγότερη η περισσότερη επιτυχία. Και εγώ έμεινα πίσω να πενθώ τις χαμένες μου επιτυχίες. Ένιωθα αποτυχημένη. Δεν είναι ότι κάποιος ποτέ με αποκάλεσε έτσι. Δεν είναι ότι υπήρχε κάποιο αποτυχιόμετρο το οποίο χρησιμοποίησα για να μετρηθώ ούτε κάποια αποτυχιοσυμπτώματα τα οποία παρουσίασα. Ήταν μία εσωτερική κατάσταση. Μια αίσθηση με την οποία ξύπναγα κάθε πρωί και κοιμόμουν κάθε βράδυ. Mια αρνητική σκέψη η οποία τρύπωνε μέσα σε κάθε όμορφη στιγμή και την κατέστρεφε. Αποτυχία. Το feed μου στα social έκανε τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Κάθε επιτυχία, κάθε βραβείο, κάθε επίτευγμα κάποιου άλλου ήταν μια υπενθύμιση της δικής μου αποτυχίας.
Έχω περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής μου περιτριγυρισμένη (ή μήπως περικυκλωμένη) από μια κουλτούρα επιτυχίας. Τα μίντια είναι γεμάτα ιστορίες επιτυχίας. Πρόσωπα ποζάρουν περήφανα σε εξώφυλλα περιοδικών και λίστες σαν αυτές του Forbes και του Fortune 500. Αμέτρητα άρθρα και βιβλία υπόσχονται την επιτυχία δημιουργώντας μια επιτυχημένη εκδοτική βιομηχανία από μόνα τους ενώ μια ολόκληρη νέα κατηγορία επαγγελματιών, οι life και career coaches, υπόσχονται να σε οδηγήσουν σε φωτεινά, γωνιακά γραφεία και φουτουριστικές σκάλες σαν αυτές που βλέπεις στις φωτογραφίες που προωθούν τις υπηρεσίες τους.
Το ομολογώ. Έχω πιστέψει σε πολλές από αυτές τις υποσχέσεις. Έχω υιοθετήσει πολλά από αυτά τα όνειρα και έχω δαγκώσει πολλά από τα καρότα που μου έχουν κατά καιρούς σερβίρει. Μάλλον ήταν και αυτό, καταλήγω τελευταία, που έκανε την αίσθηση της αποτυχίας πιο έντονη. Ήταν σαν η απώλεια της δουλειάς μου να έλεγε κάτι για εμένα προσωπικά. Όχι κάτι γενικά αλλά κάτι πολύ συγκεκριμένο. Έλεγε ότι δεν είμαι αρκετά καλή. Πως δεν αξίζω. Αυτό με γέμιζε ένα αίσθημα ντροπής που δεν μπορούσα να μοιραστώ ούτε με τους πιο δικούς μου ανθρώπους. Ήταν σαν αν το ξεστόμιζα αυτόματα και μαγικά να γίνονταν πραγματικότητα. Είχα δημιουργήσει το απόλυτο ταμπού.
Και κάπου εκεί εμφανίζεται ο φαύλος κύκλος της αυτοπεποίθησης. Το αίσθημα της αποτυχίας σου στερεί την αυτοπεποίθηση και η στέρηση της αυτοπεποίθησης σε θέτει σε μια κατάσταση όπου δεν μπορείς να αποδώσεις και να φέρεις καμία νέα επιτυχία.
Τα λίγα τελευταία χρόνια στον δημόσιο λόγο –στις ομιλίες, στα Ted Talks, σε άρθρα στα παραδοσιακά και τα social media- αρχίζουν να πληθαίνουν οι πιο καθησυχαστικές και παρηγορητικές φωνές. Οι φωνές που σε διαβεβαιώνουν πως δεν χρειάζεται να είσαι τέλεια. Πώς είσαι αρκετά καλή όπως ακριβώς είσαι. Πως η ζωή δεν είναι μια ευθεία ανοδική γραμμή όπως πιθανόν να πίστευες αλλά έχει πολλές στροφές και ανατροπές, πολλές πτώσεις και ανόδους. Σε παροτρύνουν να μην ξεχνάς πως δε πρέπει να συγκρίνεσαι με κανέναν πάρα μόνο με τον χθεσινό εαυτό σου. Πώς πρέπει να γιορτάζεις κάθε μικρή νίκη. Πώς δεν χρειάζεται να είσαι τέλεια αλλά (απλώς) θαρραλέα. Πώς ακόμη και οι ιστορίες επιτυχίας κρύβουν πίσω τους πολλές περισσότερες στιγμές αποτυχίας τις οποίες δεν φρόντισε να αναφέρει ποτέ κανείς. Και όλως τυχαίως (ή μήπως όχι;) αυτές οι καθησυχαστικές, παρηγορητικές φωνές έρχονται στην πλειοψηφία τους από γυναίκες που έχουν βάλει στόχο της ζωής τους να δυναμώσουν άλλες γυναίκες.
Την προηγούμενη εβδομάδα παρακολούθησα την διαδικτυακή συζήτηση με θέμα την ενίσχυση της ισότητας των φύλων στον 21ο αιώνα που διοργάνωσε το Greek House Davos. Στο πάνελ βρίσκονταν σημαντικές και επιτυχημένες γυναίκες, υπουργοί, Γενικοί Γραμματείς, πρέσβεις, Πρόεδροι σημαντικών φορέων και Ιδρυμάτων. Ήταν μια από αυτές τις επιτυχημένες γυναίκες που επέλεξε να μιλήσει για μια σοβαρή αποτυχία που βίωσε στην πορεία της και να τονίσει την επιτακτική ανάγκη να μιλάμε για αυτές.
Λίγες μέρες μετά στο inbox μου έφτασε ένα άρθρο του αγαπημένου μου συγγραφέα και life coaching blogger Mark Manson, μια από τις πιο καθησυχαστικές και συμπονετικές φωνές του life coaching, ανδρική αυτήν τη φορά. Εκεί διάβασα: «Ο μόνος τρόπος για να αποκτήσεις αληθινή αυτοπεποίθηση είναι να νιώθεις άνετα με όλα αυτά που σου λείπουν. Το αστείο με την αυτοπεποίθηση είναι ότι δεν κερδίζεται με το να νιώθουμε άνετα με αυτά που πετυχαίνουμε αλλά με το να νιώθουμε άνετα με την αποτυχία μας. Οι άνθρωποι που είναι σίγουροι για τον εαυτό τους στις επιχειρήσεις δεν φοβούνται την αποτυχία. Έχουν καταλάβει ότι η αποτυχία είναι μέρος της διαδικασίας του να μάθουν πως λειτουργεί η αγορά στην οποία κινούνται. Αντικατοπτρίζει μόνο την έλλειψη επαρκών γνώσεων και όχι το ποιοι είναι οι ίδιοι σαν άνθρωποι. Οι άνθρωποι που έχουν αυτοπεποίθηση στις κοινωνικές τους σχέσεις είναι γιατί δεν φοβούνται την απόρριψη. Είναι πολύ σημαντικό για αυτούς να μπορούν να εκφράζουν τους εαυτούς τους με ειλικρίνεια και είναι συμφιλιωμένοι με την ιδέα ότι για αυτό δεν θα αρέσουν σε κάποιους ανθρώπους. Οι άνθρωποι που έχουν αυτοπεποίθηση στις σχέσεις τους δεν φοβούνται να πληγωθούν. Δεν φοβούνται να είναι ευαλωτοι, να πουν πως αισθάνονται, ακόμη και να εγκαταλείψουν μια σχέση αν χρειαστεί».
Το αστείο με την αυτοπεποίθηση είναι ότι δεν κερδίζεται με το να νιώθουμε άνετα με αυτά που πετυχαίνουμε αλλά με το να νιώθουμε άνετα με την αποτυχία μας.
Ο δρόμος προς τα θετικά συναισθήματα περνά μέσα από τα αρνητικά εξηγεί ο Mark Manson. «Όσοι είναι συμφιλιωμένοι με τις αρνητικές εμπειρίες είναι αυτοί που αποκομίζουν τα μεγαλύτερα οφέλη. Είναι παράλογο αλλά αληθινό. Συχνά ανησυχούμε ότι αν νιώσουμε πολύ άνετα με τις αποτυχίες μας -αν αποδεχτούμε ότι οι αποτυχίες είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής- θα γίνουμε losers. Αλλά δεν λειτουργεί κατ' αυτόν τον τρόπο. Η εξοικείωση με την αποτυχία μας επιτρέπει να ενεργούμε χωρίς φόβο, να συνδεόμαστε χωρίς να κρίνουμε, να αγαπάμε χωρίς όρους»
Όταν φτάσουμε εκεί έχουμε σπάσει τον φαύλο κύκλο της αυτοπεποίθησης. Έχουμε σταματήσει να κυνηγάμε την ουρά μας και μπορούμε να κυνηγήσουμε τα όνειρα μας χωρίς τον φόβο της αποτυχίας, χωρίς ντροπή, ελεύθεροι από απόψεις και γνώμες, κύριοι του εαυτού μας.
Comentarios