Η Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού και διευθύντρια της Ariston Psychometrics Εύα Φουντουλάκη απαντά για όλα όσα θα πρέπει να γνωρίζουμε για τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό.

Από πότε πρέπει να ξεκινάει ο επαγγελματικός προσανατολισμός;

Το τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού προσφέρεται για μαθητές Γυμνασίου-Λυκείου, δηλαδή από την ηλικία των 13 ετών και άνω.

Ποια είναι η δική σας προσέγγιση στον επαγγελματικό προσανατολισμό;

Ακολουθώ μία ολιστική προσέγγιση, με στόχο την διερεύνηση, όχι μόνο των ενδιαφερόντων του ατόμου (που είναι δυνατόν να μεταβάλλονται με βάσει την ηλικία και τα ερεθίσματα που λαμβάνει), αλλά και των κλίσεων, των ικανοτήτων-δεξιοτήτων, της δομής της εργασιακής του προσωπικότητας και της αυτοεκτίμησης.

Υπάρχουν παιδιά που δεν τον χρειάζονται;

Σε μία τόσο απαιτητική εποχή, οι νέοι καλούνται να λάβουν από πολύ μικρή ηλικία και χωρίς καμία εμπειρία μια σειρά από καθοριστικές αποφάσεις για το μέλλον τους. Σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο εργασιακό τοπίο λοιπόν, ο σωστός και έγκυρος επαγγελματικός προσανατολισμός είναι απαραίτητος για όλους τους μαθητές.

Συχνά αναρωτιόμαστε πως γίνεται να καλείται ένας έφηβος να πάρει μια τόσο σημαντική απόφαση όσο η επιλογή επαγγέλματος;

Η επιλογή του σωστού επαγγέλματος στην εφηβεία είναι συνυφασμένη με μία σειρά αντικειμενικών δυσκολιών, όπως η μικρή ηλικία των μαθητών, η περιορισμένη γνώση που παρέχεται από το σχολείο αναφορικά με την εργασιακή πραγματικότητα και η έλλειψη εργασιακών εμπειριών. Ωστόσο η επιστήμη της Ψυχομετρίας είναι σύμμαχός μας ώστε οι μαθητές να είναι σε θέση να ανακαλύψουν τις εγγενείς δεξιότητες που μπορεί να έχουν μέσα τους σε λανθάνουσα μορφή και επειδή δεν τους έχει δοθεί η εμπειρία ή το ερέθισμα να μην έχουν βγει στην επιφάνεια.

Πρέπει να ακολουθώ αυτό στο οποίο είμαι καλός;

Το άτομο χρειάζεται να μάθει αρχικά ποιος είναι. Αυτό απαντάει και σε μία σειρά άλλων ερωτημάτων, όπως τι θέλω να κάνω, τι μπορώ να κάνω και με ποιον τρόπο θα το επιτύχω. Αυτό διότι συχνά συγχέεται η σχολική επιτυχία (η στείρα γνώση), με μία εξασφαλισμένη επαγγελματική επιτυχία στο μέλλον (που αποτελεί όμως συνάρτηση πολλών άλλων παραγόντων).

Τι έχει αλλάξει στον επαγγελματικό προσανατολισμό τα τελευταία χρόνια;

Η αναγνώριση πως ο σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός δεν βασίζεται μόνο στα ενδιαφέροντα και τις γνώσεις του ατόμου, αλλά σε μία σε βάθος χαρτογράφηση της προσωπικότητας και του πηγαίου δυναμικού του και συνεπώς στην αντιστοίχιση του με τα επαγγέλματα που του ταιριάζουν.

Ποια βήματα ακολουθείτε στην καθοδήγηση σας;

Η καθοδήγηση ακολουθεί δύο φάσεις. Το στάδιο της χορήγησης των ψυχομετρικών εργαλείων Άριστον, όπου με βάση τις αντικειμενικές και αξιόπιστες μετρήσεις της συστοιχίας μελετούμε το επαγγελματικό προφίλ του ενδιαφερόμενου και το στάδιο της πληροφόρησης, όπου γίνεται η παρουσίαση των ευρημάτων των τεστ και η συμβουλευτική στους μαθητές και στους γονείς τους.

Πως κανείς χτίζει την επαγγελματική του προσωπικότητα;

Η προσωπικότητα είναι τα μοναδικά σταθερά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν την ατομικότητα του καθενός. Διαμορφώνεται περί τα 7 πρώτα έτη της ζωής και παραμένει σχετικά σταθερή σε όλη τη διάρκεια. Μπορεί να υπάρξουν ήπιες αλλαγές, ωστόσο καθολικές αλλαγές δεν μπορούν να υπάρξουν.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που αποπροσανατολίζουν τους εφήβους και σε τι μπορεί να βοηθήσει ο επαγγελματικός προσανατολισμός;

Η αρνητική στάση πολλών μαθητών απέναντι σε συγκεκριμένα σχολικά μαθήματα, μπορεί να τους αποτρέψει από την προσπάθεια να ανακαλύψουν το πραγματικό νοητικό δυναμικό τους. Το οικογενειακό περιβάλλον, επίσης, πολλές φορές καθοδηγεί τους νέους σε μία προκαθορισμένη επαγγελματική καριέρα. Ακόμη και το ίδιο το σχολείο, που παρέχει ελάχιστη και αποσπασματική πληροφόρηση. Όμως, και το ίδιο το άτομο, συχνά αποτελεί τροχοπέδη για τον ίδιο του τον εαυτό, μη θέτοντας στόχους και αποφεύγοντας την ανάληψη δράσης υπό τον φόβο της αποτυχίας.

Είναι υγιές να "πιέσουμε” έναν έφηβο να έχει στόχους;

Η στοχοθεσία αποτελεί σημαντική κινητήριο δύναμη για τους νέους καθώς συνδέεται με τις έννοιες της διεκδικητικότητας, την αποτελεσματική αυτό-διαχείριση και τελικά οδηγεί σε μία συνολική θετική αυτό-εικόνα.

Αναφέρεστε συχνά στην ανάγκη για αυτοεκτίμηση και εσωτερικό έλεγχο. Που σταματά η ψυχολογία και ξεκινά ο επαγγελματικός προσανατολισμός;

Ο ολοκληρωμένος επαγγελματικός προσανατολισμός διερευνά και τους ψυχοσυναισθηματικούς εκείνους παράγοντες που ενδέχεται να αποπροσανατολίζουν το άτομο και να το απομακρύνουν από μία σταθερή πορεία προς την επαγγελματική επιτυχία. Ένα υψηλό αίσθημα εσωτερικού ελέγχου αποτελεί την βάση μίας θετικής αυτοαντίληψης και συνεπώς δίνει περισσότερες πιθανότητες στο άτομο να θέσει επαγγελματικούς στόχους.

Είναι ικανοποιητικός ο επαγγελματικός προσανατολισμός στο σχολείο;

Ο επαγγελματικός προσανατολισμός στα σχολεία σήμερα κρίνεται ελλιπής έως ανύπαρκτος, χωρίς καμία προσπάθεια εξατομικευμένης προσέγγισης και συμβουλευτικής. Έχουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα προσανατολισμένο περισσότερο στα τυπικά προσόντα παρά στις πραγματικές δεξιότητες. Αποτέλεσμα αυτού, αποτελεί η παρατήρηση πως πολλοί νέοι σήμερα γνωρίζουν ελάχιστα για το ποιοι είναι και τι μπορούν τελικά να επιτύχουν.

Ποιος είναι ο ρόλος του συμβούλου επαγγελματικού προσανατολισμό στα θέματα της έμφυλης ισότητας. Γίνεται πολύς λόγος για την αποθάρρυνση των κοριτσιών να ακολουθήσουν τις θετικές επιστήμες και την τεχνολογία

Ρόλος του συμβούλου είναι η ανάδειξη των δυνατών σημείων, των μοναδικών χαρακτηριστικών του κάθε ενδιαφερόμενου και, ανεξαρτήτως του φύλου, της έγκυρης συμβουλευτικής προς την επαγγελματική επιτυχία. Θέμα δεν αποτελεί η συζήτηση περί ανδροκρατούμενων και γυναικοκρατούμενων εργασιακών περιβαλλόντων, αλλά η ανάδειξη των κατάλληλων εργασιακών πλαισίων, όπου το άτομο θα «ξεδιπλώσει» στο έπακρο το δυναμικό του.

Ο κόσμος έχει αλλάξει και ήδη οι άνθρωποι αλλάζουν πολλές φορές καριέρα στην διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής. Πως αλλάζει αυτό τον επαγγελματικό προσανατολισμό;

Η ανάδειξη όλο και περισσότερων νέων επαγγελμάτων και εξειδικεύσεων οδηγεί πολλούς στον επαναπροσδιορισμό καριέρας. Ρόλος του επαγγελματικού προσανατολισμού είναι η έγκυρη και σύγχρονη ενημέρωση για τις αλλαγές που προκύπτουν στον εργασιακό στίβο και η ανάδειξη διεξόδων, ώστε το άτομο να ανταπεξέλθει στις νέες αυτές συνθήκες.

Ποια πρέπει να είναι η στάση των γονιών σε όλα αυτά;

Στάση αποδοχής, μη επικριτική, ανοιχτή στις νέες προοπτικές που εμφανίζονται, μη παρεμβατική και μη καθοδηγητική προς μίας επαγγελματική πορεία που θεωρούν ότι θα εξασφαλίσει το μέλλον των παιδιών τους. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός πρέπει να αποτελεί ευκαιρία για εποικοδομητικό διάλογο μεταξύ γονέων και παιδιών.

O επαγγελματικός προσανατολισμός απευθύνεται μόνο στους εφήβους ή μπορεί να είναι μια δια βίου διαδικασία;

Ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν έχει ηλικιακά όρια. Προτείνεται σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να γνωρίσει τον εαυτό του και στις προοπτικές που έχει είτε για να επαναπροσδιορίσει την καριέρας του, είτε για να επιζητήσει μία εξειδίκευση στον εργασιακό κλάδο που ήδη βρίσκεται.

Η Εύα Φουντουλάκη είναι

Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού

και διευθύντρια της Ariston Psychometrics