Ο Βασίλης Νανούρης, ο πιο επιδραστικός άνδρας φεμινιστής του ελληνικού Ίντερνετ δημιούργησε τη δημοφιλή σελίδα Μην γεννήσεις κοριτσάκι και έχει κάνει σκοπό της ζωής του να μεγαλώσει την κόρη του σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από την ανισότητα.
Στην αρχή τραβά την προσοχή σου ο προβοκατόρικος τίτλος της σελίδας του. Μην γεννήσεις κοριτσάκι. Στην συνέχεια η ευθύτητα και η αμέσοτητα με την οποία μιλάει για τα γυναικεία θέματα. Αμέσως μετά τα χιλιάδες like και σχόλια αλλά αυτό που δεν μπορεί να περάσει με τίποτα απαρατήρητο είναι ότι ο δημιουργός της σελίδας είναι άνδρας. Μιλάμε συχνά για την σημασία της συνεργασίας ανδρών και γυναικών στα ζητήματα της έμφυλης ισότητας. Ο Βασίλης Νανούρης την κάνει πράξη. Μαθηματικός σε σχολείο και μπαμπάς ενός κοριτσιού τριών ετών, άρχισε να εκφράζει τις φεμινιστικές του πεποιθήσεις όταν έμαθε πρώτη φορά το φύλο του αγέννητου ακόμη τότε παιδιού του. Αρχικά το έκανε τραγούδι και στην συνέχεια σελίδα στο facebook η οποία είχε τεράστια απήχηση. Από εκεί τοποθετείται καθημερινά για όλα τα ζητήματα που αφορούν το φύλο και η επικαιρότητα το τελευταίο διάστημα δεν σταματά να του δίνει τροφή για σχολιασμό
Πως σας ήρθε η ιδέα για τη δημιουργία του «Μην γεννήσεις κοριτσάκι»;
Το «Μη γεννήσεις κοριτσάκι» ήταν ένας ψίθυρος που ερχόταν επίμονα στα αυτιά μου τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης της συντρόφου μου. Πριν μάθουμε το φύλου του παιδιού. Λίγες μέρες πριν μας πουν ότι περιμένουμε κοριτσάκι, είχα γράψει κάποιους στίχους προσπαθώντας να κάνω κομματάκια αυτές τις τρεις λέξεις. Σαν να ήθελα να τις ξορκίσω. Ένιωθα ότι σχεδόν κανείς/μία δεν την έλεγε έτσι, αλλά σχεδόν όλοι και όλες την εννοούσαν. Για να αποδομηθεί όμως κάτι, δεν φτάνει μια στιγμή. Θέλει συνέχεια. Θέλει καθημερινότητα. Κάπως έτσι ήρθε και η ιδέα της σελίδας «Μη γεννήσεις κοριτσάκι» στο facebook.
Πως έγινε δεκτή η σελίδα σας στο fb;
Οι πρώτες αντιδράσεις -στην πλειοψηφία τους- είχαν θετικό πρόσημο. «Πιο θετικό» απ’ ό,τι περίμενα. Κι αυτό νομίζω είναι ένα δείγμα για το πόσο έτοιμη είναι η ελληνική κοινωνία για τέτοιου είδους παρεμβάσεις. Τα περισσότερα άτομα αντιλήφθηκαν αμέσως την ειρωνεία του τίτλου και την αγκάλιασαν. Τώρα υπήρξαν και υπάρχουν και κάποιοι/ες άλλοι/ες που λένε «Καλά πώς γίνεται μια φεμινιστική σελίδα να σου λέει μη γεννήσεις κοριτσάκι;». Ακόμα και καλοπροαίρετα σχόλια βλέπω που λένε «ωραία δουλειά, αλλά αλλάξτε όνομα». Πραγματικά σέβομαι τη γνώμη τους, αλλά δεν μπορώ να κάνω πίσω στο συγκεκριμένο ζήτημα. Πιστεύω ότι η φράση «Μη γεννήσεις κοριτσάκι» ενοχλεί επειδή ισχύει έντονα, αλλά δεν διατυπώνεται ρητά. Την κρύβουμε γιατί φοβόμαστε να παραδεχτούμε πόσο ριζωμένη είναι μέσα μας. Γι’ αυτό επέλεξα να την ξεθάψω και να την κάνω «σημαία». Για να φανεί η γύμνια της. Για να αλλάξει το νόημά της.
Τι διαφορετικό θελήσατε να πείτε;
Πάντα θεωρούσα ότι μου έλειπε μια παιδαγωγική και μία ταξική διάσταση στις φεμινιστικές σελίδες και τα προφίλ που παρακολουθούσα στο facebook πριν δημιουργήσω την δική μου.
Το «Μη γεννήσεις κοριτσάκι» προσπαθεί βέβαια πρώτα απ’ όλα να είναι μία αντισεξιστική σελίδα, αλλά ταυτόχρονα να μην παραμελεί το παιδαγωγικό κομμάτι και να μην ξεχνάει το ταξικό. Δεν πιστεύω ότι η ισότητα των φύλων έρχεται από έναν μόνο δρόμο.
Ποια είναι η πιο συγκινητική αντίδραση που είχατε;
Όταν μια σεξουαλικά κακοποιημένη γυναίκα σου στέλνει ένα μήνυμα που περιγράφει πως ένας στίχος, ένα post ή ακόμα και μία συνέντευξη της έδωσε δύναμη και θάρρος για να μοιραστεί αυτό που της συνέβη ή ακόμα και να καταγγείλει τον κακοποιητή της, νομίζω ότι η συγκίνηση είναι το λιγότερο που μπορεί να σου συμβεί. Όταν μια εγκυμονούσα ή μητέρα νηπίου σου λέει ότι μετά από αυτά που διαβάζει στη σελίδα έχει κάνει στροφή 180 μοιρών για το πώς θα μεγαλώσει το παιδί της ή έχει πάψει να νιώθει λιγότερο σημαντική, μόνο και μόνο επειδή γέννησε κοριτσάκι, καταλαβαίνετε ότι ακόμα και κανένα απειλητικό μηνυματάκι να δεχτώ που και που, ακόμα και κάνα-δυο προσβολές, φαίνονται ψήγματα μπροστά σ’ αυτό που προσωπικά νιώθω πως κερδίζω.
H οικογένεια σας ήταν πατριαρχική;
Αν πρέπει να απαντήσω μονολεκτικά, θα πω ναι. Αν μπορώ να απαντήσω περιφραστικά, θα ρωτήσω: Και ποια δεν είναι; Ή τουλάχιστον ποια δεν ήταν στη δεκαετία του’90;
Όταν εγώ ήμουν 3 χρονών –όσο είναι σήμερα η κόρη μου δηλαδή-, δεν ξέρω καν αν οι γονείς μου –και οι περισσότεροι γονείς- ήξεραν την έννοια «πατριαρχία». Σήμερα όμως η λέξη «πατριαρχία» είναι διαδεδομένη. Αρκούν μερικά «γκουγκλαρίσματα» για να αντιληφθεί κανείς ότι είναι υπεύθυνη για τοξικές αρρενωπότητες, βιασμούς, γυναικοκτονίες, εκμηδένιση συναισθημάτων και κακοποιητικές συμπεριφορές. Σήμερα λοιπόν, η νεοσύστατη δικιά σου οικογένεια είναι πατριαρχική; Τι απαντάς σ’ αυτήν την ερώτηση; Εγώ απαντάω: Προσπαθώ να μην είναι.Τα καταφέρνω πάντα; Όχι. Τι γίνεται όταν δεν τα καταφέρνω; Το λέω. Το παραδέχομαι. Το αποδέχομαι. Και προσπαθώ να το αλλάξω.
Ποια είναι τα πράγματα που θα λέγατε πως σας επηρέασαν/διαμόρφωσαν σαν φεμινιστή;
Από παιδί ακόμα, αρκετά πράγματα που αφορούσαν τους έμφυλους ρόλους μου φαίνονταν παράλογα ή αντιφατικά. Όμως προφανώς οι μηχανισμοί άμυνάς μου με ωθούσαν να τα αγνοώ, να τα καταπίνω ή να προσπαθώ να τα δικαιολογήσω. Όταν άρχισα να διαβάζω γι’ αυτό, είτε από φεμινίστριες συγγραφείς, είτε από ερευνητές και ερευνήτριες που σχετίζονται με τις σπουδές φύλου, άρχισα και να καταλαβαίνω. Άρχισα δειλά-δειλά να μοιράζομαι αυτό που καταλάβαινα. Όμως το βίωμα εκείνο που με κινητοποίησε να πω «φτάνει το περίπου» και το «δειλά- δειλά» ήταν –όπως σας είπα και στην αρχή- η στιγμή που έμαθα πως περιμένουμε κοριτσάκι. Με στενοχωρεί που έπρεπε να συμβεί αυτό, για να ανοίξω τη μισογύνικη ντουλάπα, να βγω έξω από αυτήν και να πω «ο φεμινισμός είναι καλό πράγμα, είναι ο δρόμος μας».Με χαροποιεί που το έκανα. Η απελευθέρωση είναι καλό πράγμα, γι’ αυτό κάλλιο αργά, παρά ποτέ.
Έπαιξε ρόλο η ιδιότητα σας σαν εκπαιδευτικού στο concept «Μη γεννήσεις κοριτσάκι»;
Ναι. Ξεκάθαρα. Όταν συναναστρέφεσαι καθημερινά με παιδιά λυκείου και γυμνασίου και –πόσο μάλλον- όταν διδάσκεις μαθηματικά, δηλαδή ένα μάθημα που χρησιμοποιείται κατά κόρον για έμφυλους διαχωρισμούς, βλέπεις όλα τα πατριαρχικά κατάλοιπα διογκωμένα. Βλέπεις ζωγραφισμένα στα πρόσωπά των παιδιών τα στερεότυπα που τα εγκλωβίζουν στους ψευδείς εαυτούς τους. Την ανάγκη που έχουν να μην απογοητεύσουν τους γονείς τους, θυσιάζοντας μικρά ή μεγάλα κομμάτια της ψυχής τους.
Προσπαθείτε να ευαισθητοποιήσετε τους μαθητές και τις μαθήτριες σας σε θέματα διάκρισης φύλων;
Ναι. Αλλά όχι με έντονο τρόπο. Ούτε εκθέτοντας τις απόψεις μου και λέγοντας «ορίστε τι είναι το σωστό, πιστέψτε το». Το τι είναι σωστό το ανακαλύπτει ο καθένας για τον εαυτό του. Γι’ αυτό συνήθως εγώ είμαι που ρωτάω τα παιδιά κι αυτά απαντάνε. Σχεδόν ποτέ δεν κάνω το αντίστροφο. Είναι απίστευτο το πόσο εύκολα αποδομούν από μόνα τους τις ίδιες τους τις προκαταλήψεις.
Ανάμεσα στους φίλους της σελίδας σας υπάρχουν μαθητές ή γονείς μαθητών σας;
Μαθητές/ριές μου όχι τόσο. Τα παιδιά δεν χρησιμοποιούν τόσο πολύ το facebook.
Αντιθέτως, έχω δει πάρα πολλούς γονείς μαθητών/ριών μου να είναι φίλοι/ες της σελίδας, αν και οι περισσότεροι/ες δεν γνωρίζουν ότι είμαι ο δημιουργός της.
Αφήνει περιθώριο το σχολείο να θίξει ένας εκπαιδευτικός θέματα όπως ο φεμινισμός;
Νομίζω ότι το σχολείο αφήνει ένα περιθώριο να θίξουμε –όσοι και όσες έχουμε τη βούληση- θέματα ισότητας, όμως αυτό που με προβληματίζει είναι ότι αυτό το περιθώριο δεν μου φαίνεται πολύ μεγαλύτερο από εκείνο που έχει κάποιος εκπαιδευτικός να διαδώσει τα σεξιστικά του «πιστεύω». Εδώ νομίζω πως η απάντηση πρέπει να είναι θεσμική. Μια απάντηση που να μεγαλώνει και εδραιώνει το πρώτο περιθώριο και να μειώνει ή –γιατί όχι;- να εξαφανίζει το δεύτερο.
Τα social media βοηθούν ή σαμποτάρουν τα θέματα της ισότητας;
Τα social media – όπως και η κοινωνία- είναι πεδίο μαχών. Υπάρχουν φωνές που βοηθούν τα θέματα της ισότητας, υπάρχουν και φωνές που τα σαμποτάρουν.Μου είναι πολύ δύσκολο να αποφανθώ για το ποιες είναι οι περισσότερες , όμως δεν μου είναι καθόλου δύσκολο να πω ποιες φωνές θέλω να κερδίζουν τις μάχες: οι φωνές της ισότητας.Πρέπει να τις κερδίζουν και θα τις κερδίζουν.Νομίζω πως το ελληνικό metoo δείχνει το δρόμο.
Τι κρατάτε από το metoo;
Συνήθως κρατάς κάτι από κάτι που τέλειωσε. Δεν θα δεχτώ να μιλήσω σε παρελθοντικό χρόνο για το metoo. Το metoo τούμπαρε και εξακολουθεί να τουμπάρει τις σχέσεις εξουσίας «υποψήφιου» θύτη και «υποψήφιου» θύματος. Ενοχλεί όσο τίποτα την πατριαρχία, γι’ αυτό προσπαθούν να το βαφτίσουν «μόδα που πέρασε». Όμως –όπως φάνηκε και τον τελευταίο μήνα στη χώρα μας- η «μόδα» καλά κρατεί, οι καταγγελίες γυναικών πέφτουν βροχή και πολλοί από τους τοξικά αρρενωπούς «μάγκες» και τους σεξουαλικούς κακοποιητές –που πριν 3-4 χρόνια θα έβγαιναν λάδι- τώρα ξεμπροστιάζονται.
Τι πρέπει να πούμε/κάνουμε στα αγόρια και στα κορίτσια μας σαν γονείς για να έρθει η αλλαγή νοοτροπίας που χρειαζόμαστε;
Βασικά νομίζω πως το κρίσιμο ερώτημα είναι: τι δεν πρέπει να πούμε/κάνουμε στα παιδιά μας. Νομίζω πως δεν πρέπει να τους πούμε με ποια παιχνίδια μπορούν να παίζουν και με ποια όχι (μιας και δεν υπάρχουν αγορίστικα και κοριτσίστικα παιχνίδια).Νομίζω πως δεν πρέπει να τους πούμε τι χρώμα ρούχα μπορούν να φορούν και τι όχι (μιας και δεν υπάρχουν αγορίστικα και κοριτσίστικα χρώματα).Νομίζω πως δεν πρέπει να τους πούμε ποιες είναι οι κατάλληλες συναισθηματικές αντιδράσεις για ένα βίωμά τους και ποιες όχι (μιας και δεν υπάρχουν αντρικά και γυναικεία συναισθήματα ή αντρικές και γυναικείες συμπεριφορές).Και επειδή αυτή η λίστα δεν έχει τελειωμό, να θυμίσω το –κατά τη γνώμη μου- πιο σημαντικό που πρέπει να τους δείχνουμε και να τους λέμε: «Εγώ θα σ’ αγαπώ ό,τι κι αν γίνει, ό,τι κι αν γίνεις, ό, τι κι αν επιλέξεις». Αποδοχή. Έτσι αλλάζει το πράγμα, με την αποδοχή του διαφορετικού.
Είναι και θέμα ελλιπούς σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία και στο σπίτι;
Μόλις πέτυχες ένα από τα βασικά μου «πιστεύω». Όσο στην Ελλάδα δεν υπάρχει ένα υποχρεωτικό μάθημα σεξουαλικής αγωγής που να διδάσκει τη σημασία των ορίων του σώματός μας και την αξία της συναίνεσης και του «όχι» που πρέπει να σημαίνει «όχι», τόσο πιο άπιαστο όνειρο θα είναι η μείωση σεξουαλικών παρενοχλήσεων, βιασμών και γυναικοκτονιών. Τόσο πιο δύσκολο θα είναι να διώξουμε απ’ τα σπίτια μας την κουλτούρα του βιασμού. Νομίζω είναι θέμα πολιτικής βούλησης. Εξάλλου σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η σεξουαλική αγωγή υπάρχει ως υποχρεωτικό μάθημα εδώ και δεκαετίες από την (αντίστοιχη) Α’ Δημοτικού μέχρι και την (αντίστοιχη) Γ’ Λυκείου.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα;
Να συνεχίσω να σκαρφίζομαι τρόπους ώστε να δημιουργούνται ρωγμές στην πατριαρχία.
Είτε μέσα από την εκπαίδευση, είτε μέσα από τη μουσική μου, είτε μέσα από την όποια επιρροή μπορεί να ασκήσει ο δημόσιος λόγος μου. Οτιδήποτε δείτε από μένα στο άμεσο μέλλον, νομίζω ότι θα υπάγεται σε μια τέτοια «αντισεξιστική φόρμουλα».
Comentários