Η απαγωγή και η δολοφονία της Sarah Everard στις 3 Μαρτίου στο Λονδίνο θύμισε σε όλο τον πλανήτη ότι ακόμη οι γυναίκες δεν είναι ασφαλείς στον δρόμο. Από την Λουκία Λυκίδη
Είναι η καθημερινότητα εκατομμυρίων γυναικών στον πλανήτη για δεκαετίες (ή μήπως αιώνες;). Ξεκινάει από πολύ νωρίς. Την εποχή που αρχίζεις να κυκλοφορείς μόνη. Η αγωνία κάθε φορά που βρίσκεσαι νύχτα σε έναν σκοτεινό δρόμο. Το βήμα σου γίνεται γρήγορο. Βρίσκεσαι σε απόλυτη κατάσταση εγρήγορσης. Ο παραμικρός θόρυβος σε κάνει να πετάγεσαι. Οποιοδήποτε ήχος πίσω σου σε κάνει να γυρίζεις. Νιώθεις απειλή . Σαν τα θηράματα στα ντοκιμαντέρ για την άγρια ζωή στο National Geographic.
Από νεαρή ηλικία έχεις μάθει να αλλάζεις τις γόβες σου με ένα ζευγάρι αθλητικά όταν επιστρέφεις αργά μόνη σπίτι. Κρατάς τα κλειδιά σου ανάμεσα στα δάχτυλα σου. Προσπαθείς να διώξεις από το μυαλό σου όλες τις ιστορίες που έχεις ακούσει για καταδιώξεις και βία σε σκοτεινούς δρόμους. Το να είσαι γυναίκα σημαίνει ότι θα περάσεις τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες της ζωής σου (μπορεί και περισσότερες) νιώθοντας απειλή κάθε φορά που κυκλοφορείς μόνη σου στον δρόμο τη νύχτα. Σε αυτή την διάρκεια πιθανόν να βιώσεις ένα ή περισσότερα δυσάρεστα περιστατικά.
Στις 10 Μαρτίου ήταν σαν όλες αυτές οι συσσωρευμένες αλλά και ξεχασμένες ιστορίες γενεών γυναικών να ζωντάνεψαν στη μνήμη και να θέλησαν να βγουν όλες μαζί με δύναμη και οργή εξαιτίας της απαγωγής και της δολοφονίας της Sarah Everard στο Λονδίνο. Τα social media κατακλύστηκαν από τέτοιες ιστορίες με τα hastags #Reclaim The Streets και #textmewhenyougethome όπου γυναίκες από κάθε γωνιά του πλανήτη μοιράζονταν περιστατικά τρόμου και tips για το πως να παραμείνεις ασφαλής όταν κυκλοφορείς μόνη.
Από την εποχή των επιθέσεων του serial killer Peter Sutcliffe 40 χρόνια πριν, γνωστού και ως Yorkshire Ripper, η πρόταση που είχε η βρετανική αστυνομία για τις γυναίκες ώστε να μείνουν ασφαλείς είναι να παραμείνουν σπίτι. Τότε αυτό είχε προκαλέσει την οργή των γυναικών αλλά και την δημιουργία του κινήματος Reclaim The Night, που διεκδικούσε το δικαίωμά των γυναικών να κυκλοφορούν στην πόλη χωρίς να κινδυνεύουν.
Για πολλές δεκαετίες η ευθύνη και το βάρος της ασφάλειας τους έπεφτε στους ώμους των ίδιων των γυναικών. Έπρεπε να αποφεύγουν να κυκλοφορούν μόνες την νύχτα, έπρεπε να επιλέγουν καλά φωτισμένες διαδρομές, έπρεπε να μην ακούν μουσική και να μην μιλούν στο τηλέφωνο για να έχουν την προσοχή τους στο δρόμο (αν και ένα fake τηλεφώνημα έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές σαν μέσο αποφυγής ενός επίδοξου δράστη), να φορούν αθλητικά παπούτσια για να μπορούν να τρέξουν αν χρειαστεί, να μάθουν τεχνικές αυτοάμυνας, να ενημερώνουν τους δικούς τους για το που βρίσκονται .
Μετά την εξαφάνιση της Everard η «εύκολη λύση» εμφανίστηκε και πάλι. Μείνετε σπίτι. Όταν η βουλευτής των Πρασίνων στην Βρετανία Jenny Jones οργισμένη με αυτή την παραίνεση αντιπρότεινε ειρωνικά να απαγορευτεί η κυκλοφορία στους άνδρες από μια ώρα και μετά ώστε οι γυναίκες να μπορούν να κυκλοφορούν ασφαλείς, το σχόλιο της προκάλεσε αντιδράσεις. «Αν σας ενοχλεί η απαγόρευση κυκλοφορίας μήπως οι άνδρες να προσέχουν τί φοράνε ή πόσο πίνουν όταν βγαίνουν με τους φίλους τους» διόρθωσε και πάλι ειρωνικά θέλοντας να υπενθυμίσει ότι οι γυναίκες θύματα επιθέσεων στον δρόμο κατηγορούνται με τέτοιου είδους επιχειρήματα σαν υπεύθυνες για την επίθεση που δέχτηκαν.
Φυσικά και όλοι οι άνδρες δεν είναι κυνηγοί ή αρπακτικά που παραμονεύουν σε σκοτεινούς δρόμους το «θήραμα» τους. Για την ακρίβεια είναι όλοι αυτοί οι #notallmen άνδρες -και είναι πολλοί εκεί έξω- που οι γυναίκες χρειάζονται για συμμάχους στην προσπάθεια τους να αποκαλύψουν, να εκθέσουν, να αντιμετωπίσουν, απομονώσουν, περιθωριοποιήσουν όσους παρενοχλούν τις γυναίκες λεκτικά ή σωματικά σε δρόμους, λεωφορεία, πάρκα και κάθε πιθανό δημόσιο χώρο.
Χρόνια τώρα η αρχιτεκτονική, ο σχεδιασμός των πόλεων αλλά και μέτρα και αποφάσεις κυβερνήσεων και δήμων προσπαθούν να βρουν τρόπους για να κρατήσουν τις γυναίκες ασφαλείς. Στο Μόντρεαλ του Καναδά την δεκαετία του '90 είχε εφαρμοστεί η καμπάνια «between two stops » σύμφωνα με την οποία μετά την δύση του ηλίου οι γυναίκες μπορούσαν να αποβιβαστούν από τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και ανάμεσα στις στάσεις για να μην χρειαστεί να περπατήσουν μεγάλη απόσταση μόνες τους μέχρι το σπίτι τους. Στην Ινδία η μη κυβερνητική οργάνωση Jagori με έδρα το Δελχί εκπαίδευε τους οδηγούς ώστε να εξασφαλίζουν την ασφάλεια των γυναικών επιβατών με το να επαγρυπνούν αλλά και να επεμβαίνουν σε περιπτώσεις παρενόχλησης ή επίθεσης. Τα γιλέκα που φορούσαν έγραφαν χαρακτηριστικά «Οι αληθινοί άνδρες φροντίζουν για την ασφάλεια των κοριτσιών. Εσύ;» To παράδειγμα της Jagori ακολούθησαν και πολλές άλλες οργανώσεις από την Ουάσινγκτον και το Ανόι μέχρι την πόλη του Μεξικού.
Στην Βαρκελώνη μια ομάδα φεμινιστριών αρχιτεκτόνων, κοινωνιολόγων και υπευθύνων αστικού σχεδιασμού προσπαθούν να επιβάλλουν την ισότητα στους δρόμους της Βαρκελώνης εδώ και μία δεκαετία επαναλαμβάνοντας ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να κάνεις μια πόλη ασφαλή πέρα από τον φωτισμό. Οι γυάλινες διαφανείς προσόψεις κτιρίων, οι χαμηλοί φράχτες, οι μικρού μεγέθους κάδοι απορριμμάτων αλλά και βλάστηση που δεν θα σκιάζει τον φωτισμό και δεν θα δημιουργεί κρυψώνες είναι μερικά από αυτά.
Επιπλέον το ρεκόρ downloads που σημείωσαν app όπως το Walk Safe “ένα app το οποίο δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να υπάρχει” όπως σημειώνει η δημιουργός του και που δημιουργήθηκαν για να κάνουν τις γυναίκες να νιώθουν πιο ασφαλείς όταν κυκλοφορούν μόνες υπενθύμισε την σημασία της τεχνολογίας. Το app που πριν την δολοφονία της Sarah Everard είχε 2000 κατεβάσματα έφτασε τα 300.000 μετά τον τραγικό χαμό της. Εκτός από έναν χάρτη με επικίνδυνα σημεία και εναλλακτικές ασφαλείς διαδρομές που περιλαμβάνει, το app στέλνει ειδοποίηση στις κοντινές επαφές του χρήστη δίνοντας ταυτόχρονα το στίγμα του όταν αυτός σταματήσει να αγγίζει την οθόνη του κινητού του για ώρα. Ανάλογα app είναι και το Safetypin που χρησιμοποιείται σε πολλές διαφορετικές πόλεις και τα data που συγκεντρώνει χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν την διοίκηση τους να σχεδιάσει πολιτικές ασφάλειας αλλά και το Harassmap στο οποίο θύματα και μάρτυρες μπορούν να καταγράψουν τι συνέβη και πού.
Είναι όλο και περισσότερες οι φωνές που υποστηρίζουν ότι δεν φτάνουν μόνο τα μέτρα προστασίας αλλά απαιτείται μια αλλαγή νοοτροπίας στα στερεότυπα του φύλου για να πάψουν οι γυναίκες να είναι θύματα βίας. Από την εποχή της Κοκκινοσκουφίτσας και του Κακού Λύκου οι γυναίκες μαθαίνουν πως δεν είναι ασφαλές για ένα κορίτσι να είναι μόνο στο δρόμο. Όπως έγραψε και η συγγραφέας και δημοσιογράφος στο The Atlantic Helen Lewis το lock down της πανδημίας κάποια στιγμή θα τελειώσει. Αυτό όμως που δεν φαίνεται να έχει ημερομηνία λήξης είναι το lock down των γυναικών.
Comments